METEORLAR (2023)
| Mayıs - Eta Aquarids |
|||
Güneş çevresinde değişik yörüngelerde dolanan irili ufaklı her türlü kaya parçasına göktaşı denir. Kuyrukluyıldızların yörüngelerinde dolaşırken tamamen parçalandıklarında geriye kalan katı küçük çekirdek parçaları ve yine bu bozulma ve parçalanma süreci sırasında yörüngelerinde bıraktıkları kuyrukluyıldız maddesi göktaşlarının kaynağıdır. Ayrıca Apollo türü parçalanmış küçük gezegen artıklarına da göktaşı denir. Bunların boyutları 10 km çaplı kaya parçalarından, 1 mikron büyüklüğündeki toz parçacıklarına kadar değişir. Göktaşlarının büyük olanlarının kökeni küçük gezegenler, küçük olanların kökeni ise kuyrukluyıldızlardır. Eğer uzayda bol miktarda bulunan bu göktaşlarının yörüngeleri Dünya'mızın yörüngesi ile kesişirse, göktaşı büyük bir hızla (12-72 km/sn) atmosfere girer. Bu sırada meydana gelen sürtünme ile göktaşı ısınır, yanar ve ışık saçmaya başlar. Halk dilinde bu olaya yıldız kaydı denir. Özellikle açık yaz gecelerinde her insanın yıldız kayması olarak gördüğü hatta niyet tuttuğu bu ilginç görüntünün aslında uzaydaki yıldızlarla hiç bir ilişkisi yoktur. Göktaşının parlaklığının birden arttığı yanma işlemi bize çok yakın bir konumda, Dünya atmosferinde meydana gelir. Yılın belirli gecelerinde kayan yıldızların sayısı çok artar. İşte bu olaya göktaşı yağmuru adı verilir. Göktaşı yağmurunun hızlandığı gecelerde göktaşlarının yıldızlara göre gökyüzünde izlediği yol bir gök atlası üzerine çizilirse, tüm bu yolların aynı noktada kesiştiği görülür. Yani o gece, tüm göktaşları gök yüzünde sanki bu noktadan geliyormuş gibi görülürler. Gökyüzündeki bu noktaya saçılma (radyan) noktası denir. Aslında hepsi birbirine paralel yörünge izleyen göktaşları atmosfere girmektedir. O geceki göktaşı yağmuru bu saçılma noktasının bulunduğu takımyıldızın adı ile anılır. Örneğin; Perseid, Leonid göktaşı yağmuru gibi. |
Çıkış (saçılma) noktası: |
Çoban(Boötes) Takımyıldızı civarı |
Ne yönde - ne zaman gözlenebilir: Gece yarısından sonra kuzey-doğudan yükselecek olan Çoban Takımyıldızı ve Büyük ayı takımyıldızı civarına bakmak gerekir. Etkin olduğu gece Astronomik alacakaralıktan yaklaşık 2 saat sonra doğup bütün gece gökyüzünde kalacak 11,4 günlük (%91’i aydınlık) Ay gözlemi olumsuz etkileyebilir. |
Etkin olduğu zaman aralığı: |
26 Aralık-16 Ocak |
|
En etkin olduğu tarih: |
3/4Ocak gecesi |
|
Saatte kaç tane ve hızı |
100 adet ve 42.2km/sn |
|
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
Asteroid 2003 EH |
Çıkış (saçılma) noktası: |
Çalgı(Lyra) takımyıldızının baş yıldızı Vega’nın civarı |
Ne yönde - ne zaman gözlenebilir: Kuzey-doğu'dan yükselen Çalgı Takımyıldızı'nın parlak yıldızı Vega’nın civarına astronomik tan’ın bitiminden itibaren bakılabilir Kuzey yarım küreden en iyi sabaha karşı izlenirken, Güney yarım kürenin orta enlemlerinden de izlenebilir. Etkin olduğu gece 2.7 günlük (%8'i aydınlık) Ay'ın gözleme olumsuz etkisi olmayacak. |
Etkin olduğu zaman aralığı: |
15 - 29 Nisan |
|
En etkin olduğu tarih: |
22-23 Nisan geceleri |
|
Saatte kaç tane ve hızı: |
10-15 adet ve 48.4km/sn |
|
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
Thatcher Kuyrukluyıldızı(C/1861 G1) |
Çıkış (saçılma) noktası: |
Kova (Aquarius) Takımyıldızı |
Ne yönde - ne zaman gözlenebilir: Güney yarıküreden çok daha iyi gözlenen bu yağmur özellikle sabah alacakaranlığına yakın saatlerde daha etkin olmak üzere gece yarısından yaklaşık 2 saat sonra doğu yönünden yükselen Kova Takımyıldızı civarında izlenebilir. Etkin olduğu gece, Astronomik alaca karanlıktan yaklaşık 45 dk önce doğan 15,7 günlük (% 100'ü aydınlık) Ay'da gözlemi olumsuz etkileyebilir. |
Etkin olduğu zaman aralığı: |
15 Nisan – 27 Mayıs |
|
En etkin olduğu tarih: |
5/6 Mayıs gecesi |
|
Saatte kaç tane ve hızı: |
10-30 adet ve 66.9 km/sn |
|
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
1P/Halley Kuyruklu yıldızı |
Çıkış (saçılma) noktası: |
Kova (Aquarius) Takımyıldızı |
Ne yönde - ne zaman gözlenebilir: Perseid meteor yağmuru ile çakışabilir. Güney yarıküreden ve kuzey yarıkürenin tropical enlemlerinden izlenebilecek. Geceyarısına doğru yükselen Kova Takımyıldızının güneyine bakılmalıdır. Etkin olduğu gece 13.1 günlük (%94'i aydınlık) Ay gözlemi zorlaştırabilir. |
Etkin olduğu zaman aralığı: |
18 Temmuz – 21 Ağustos |
|
En etkin olduğu tarih: |
30/31 Temmuz gecesi |
|
Saatte kaç tane ve hızı: |
15-20 adet ve 41 km/sn |
|
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
96P/Machholz |
Çıkış (saçılma) noktası: |
Kahraman (Perseus) Takımyıldızı |
Ne yönde - ne zaman gözlenebilir: Astronomik Tan’ın (Yaklaşık olarak yatsı vakti) bitişinden itibaren Kuzey doğu'dan yükselen Perseus Takımyıldızı civarında daha etkin olmak üzere gökyüzünün her tarafından izlenebilir. Etkin olduğu gece 26.1 günlük (%11'i aydınlık) astronomik alacakaranlıktan yaklaşık yarım saat sonra batacak olan Ay'ın gözleme olumsuz etkisi olmayacak. |
Etkin olduğu zaman aralığı: |
14 Temmuz - 1 Eylül |
|
En etkin olduğu tarih: |
12-13 Ağustos geceleri |
|
Saatte kaç tane ve hızı: |
50-75 adet ve 60 km/sn |
|
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
109P/Swift-Tuttle Kuyruklu yıldızı |
Çıkış (saçılma) noktası: |
Ejderha (Draco) Takımyıldızı |
Ne yönde - ne zaman gözlenebilir: Akşamın ilk saatlerinden itibaren tepe noktanızda bulunan Ejderha Takımyıldızı civarında izlenebilir. 23.8 günlük (%28'i aydınlık) Ay gözlemi olumsuz etkilemeyecek. |
Etkin olduğu zaman aralığı: |
6-10 Ekim |
|
En etkin olduğu tarih: |
8/9 Ekim gecesi |
|
Saatte kaç tane ve hızı: |
- |
|
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
21 P/ Giacobini-Zinner Kuyruklu yıldızı |
Çıkış (saçılma) noktası: |
Avcı (Orion)Takımyıldızının parlak yıldızı Betelgöz |
Ne yönde - ne zaman gözlenebilir: Gece yarısından itibaren doğu’dan yükselen Avcı Takımyıldızı'nın doğu yönündeki yıldızı Betelgözün kuzeyine doğru bakılarak Astronomik tan’ın başlangıcına kadar (yaklaşık imsak vakti) kadar izlenebilir. Etkin olduğu gece 6.1 günlük (%35’i aydınlık) Ay gözlemi olumsuz etkilemez. |
Etkin olduğu zaman aralığı: |
26 Eylül - 22 Kasım |
|
En etkin olduğu tarih: |
20/21 Ekim gecesi |
|
Saatte kaç tane ve hızı: |
10-20 adet ve saniyede 67 km |
|
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
1P/Halley Kuyruklu yıldızı |
Çıkış (saçılma) noktası: |
Aslan ( Leo ) Takımyıldızı |
Ne yönde - ne zaman gözlenebilir:Kuzey ve güney yarım kürelerden izlenebilir. Gece yarısından itibaren doğudan yükselen Aslan Takımyıldızı civarına bakılabilir. Etkin olduğu gece 4.5 günlük (% 22’si aydınlık) Ay gözlemi olumsuz etkilemeyecektir. |
Etkin olduğu zamanaralığı: |
3 Kasım - 2 Aralık |
|
En etkin olduğu tarih: |
17/18 Kasım |
|
Saatte kaç tane ve hızı: |
Yaklaşık 15 adet ve 71 km/sn |
|
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
55P/Tempel-Tuttle Kuyrukluyıldızı |
Çıkış (saçılma) noktası: |
İkizler (Gemini) Takımyıldızının Castor yıldızı civarı |
Ne yönde - ne zaman gözlenebilir:: İkizler Takım yıldızı'nın parlak iki yıldızı olan Castor ve Pollux civarına bakılabileceği gibi yılın en kuvvetli meteor yağmuru olduğundan gökyüzünün her bölgesinden gözlenebilir. Astronomik tanın bitiminden- başlangıcına kadar izlenebilir. En fazla sayıda meteora gece 02:00 civarı rastlanabilir. Etkin olduğu gece Astronomik tan'ın başlangıcından yaklaşık 3 saat önce batacak olan 0,9 günlük (%1'i aydınlık) Ay'ın gözleme olumsuz etkisi olmayacaktır. |
Etkin olduğu zamanaralığı: |
19 Kasım - 24 Aralık |
|
En etkin olduğu tarih: |
13/14 Aralık |
|
Saatte kaç tane ve hızı: |
Yaklaşık 50-120 adet ve 35 km/sn |
|
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
Asteroid 3200 Phaethon(Güneş etrafında dolanma süresi 1.4 yıl) |
Çıkış (saçılma) noktası: |
Küçük Ayı ( Ursa Minor ) Takımyıldızı |
Ne yönde - ne zaman gözlenebilir:Kuzey ve güney yarım kürelerden izlenebilir. Gece yarısından itibaren doğudan yükselen Aslan Takımyıldızı civarına bakılabilir. Etkin olduğu gece 8.9 günlük (% 72’si aydınlık) Ay gözlemi olumsuz etkileyebilir. |
Etkin olduğu zamanaralığı: |
13 - 24 Aralık |
|
En etkin olduğu tarih: |
21/22 Aralık |
|
Saatte kaç tane ve hızı: |
Yaklaşık 10 adet ve 71 km/sn |
|
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
8P/Tuttle Kuyrukluyıldızı |
Kaynak
https://solarsystem.nasa.gov/asteroids-comets-and-meteors/meteors-and-me...
http://www.amsmeteors.org/meteor-showers/meteor-shower-calendar/